Εικ.1 Αφίσσα της δράσης ‘’Ζήσε την
Αθήνα, αλλιώς.’’ Πηγή: Δήμος Αθηναίων
Με ελάχιστη την αναλογία κατοίκων ανά έκταση πρασίνου(1), το αστικό πράσινο στην Ελλάδα (2) και δη στην Αθήνα είναι ελάχιστο -άρα πολύτιμο- και με μη μελετημένη, όμως, και άνιση κατανομή. Έχει περιορισθεί στους ορεινούς όγκους της Αττικής [Stamatiou], όπως την Πάρνηθα, την Πεντέλη, τον Υμηττό, ενώ στο εσωτερικό της πόλης ορισμένοι πνεύμονες πρασίνου, όπως του Φιλοπάππου, ο Εθνικός κήπος, οι Στύλοι του Ολυμπίου Διός και η Ακρόπολη, ο Αρδηττός, ο Λυκαβηττός, το Πεδίο του Άρεως και τα Τουρκοβούνια, επιτελούν σημαντικό έργο για κατοίκους και επισκέπτες.
Μικρή όαση πρασίνου ανάμεσα στη Βουλή των Ελλήνων και το Ζάππειο, ο Εθνικός Κήπος, αποτελεί ιδανικό τόπο ατομικού ή οικογενειακού περιπάτου ή εκδρομικής απόδρασης, αναψυχής και ψυχαγωγίας, μέσα στον αστικό ιστό.
Με συνολική έκταση 154 στρέμματα, περιλαμβάνει μεγάλο αριθμό από σπάνια φυτά και δέντρα που δεν συναντώνται πουθενά αλλού στην Ελλάδα(3), ενώ το αμιγές πράσινο (θάμνοι, χλόη, άνθη και περίπου 7.000 δέντρα), εκτιμάται σε εμβαδό 120 στρεμμάτων. Οι έξι λίμνες(4), πέρα από τη φυσική αισθητική και το οικολογικό ενδιαφέρον τους ως οικότοποι πολλών ειδών, λειτουργούν και ως υδαταποθήκες για το πότισμα του πρασίνου.
Στον ειδικά διαμορφωμένο χώρο με τα ζώα και τα πτηνά5, οι ενδιαφερόμενοι ενήλικες και τα παιδιά έχουν τη δυνατότητα να παρατηρήσουν χήνες, πάπιες, κότες αλλά και αίγαγρους, κ.ά., σε ένα βιωματικό μάθημα ζωολογίας.
Οι ήσυχες γωνιές του Εθνικού Κήπου προσφέρονται για ανάπαυλα, ανάγνωση, απόλαυση της φύσης, ενώ τo γρασίδι ενδείκνυται για χώρους παιγνιδιού και απασχόλησης των παιδιών. Ο Κήπος διαθέτει Παιδική Βιβλιοθήκη με περισσότερους από 6.000 τίτλους βιβλίων, η οποία έχει δύο αναγνωστήρια, αίθουσα παραμυθιού και μία αίθουσα μουσικής και προβολών. Ο κήπος λειτουργεί καθημερινά, 365 ημέρες το έτος, από την ανατολή έως τη δύση του ήλιου, με ελεύθερη είσοδο.
Ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα έως σήμερα, οι Αθηναίοι βρίσκουν κατέφευγαν στη δροσιάς και ανάπαυλα του Κήπου, κυρίως τις θερμές θερινές ημέρες, καθώς σημειώνεται θερμοκρασία χαμηλότερη (κατά 2-3 βαθμούς) από εκείνη της πόλης.
Ενδιαφέρον παρουσιάζει η πρόσφατη ανάδειξη και αξιοποίηση του μεγάλου αυτού χώρου από τον Δήμο Αθηναίων με πολιτιστικές,ψυχαγωγικές και αθλητικές δραστηριότητες για όλους, όπως συμβαίνει και σε άλλα δροσερά πάρκα της Ευρώπης τους θερινούς –και όχι μόνο μήνες-, που συνδυάζουν εκπαίδευση, ψυχαγωγία, αθλητισμό και κοινωνικοποίηση μεγάλης μερίδας πληθυσμού όλων των ηλικιακών ομάδων.
2. Εθνικός κήπος - Το όραμα, η υλοποίηση και η ιστορική εξέλιξή του
Καταλαμβάνει έκταση 15,5 εκταρίων στο κέντρο της Αθήνας και μαζί με τον κήπο του Ζαππείου με έκταση 13 εκταρίων, το πάρκο έχει έκταση 28,5 εκταρίων (285 στρέμματα). Η αρχική του ονομασία μέχρι το 1974 ήταν «Βασιλικός Κήπος», ενώ το 1927 (εντός περιόδου αβασίλευτης δημοκρατίας) είχε μετονομαστεί σε Εθνικό Κήπο. Το πάρκο ευρίσκεται δίπλα από τη Βουλή των Ελλήνων και εκτείνεται προς τα νότια όπου το Ζάππειο μέγαρο, απέναντι από το Παναθηναϊκό Στάδιο, όπου τελέστηκαν οι πρώτοι σύγχρονοι Ολυμπιακοί αγώνες το 1896. Ο κήπος φιλοξενεί, επίσης, αρχαία ερείπια6, κίονες, μωσαϊκά κ.τ.λ. Το νοτιοανατολικό του άκρο κοσμούν οι προτομές του Ιωάννη Καποδίτρια, του φιλέλληνα Εϋνάρδου(7), ενώ στο νότιο του άκρο ευρίσκεται η προτομή του εθνικού ποιητή Διονύσιου Σολωμού και του ποιητή Αριστοτέλη Βαλαωρίτη.
 |
| Εικ.2. Ο Εθνικός κήπος της Αθήνας. Πηγή: Ο κήπος της Αθήνας, www.cityofathens.gr/episkeptes/aksiotheata/diadromes stin-istoria-tis-athinas/o-kipos-tis-athinas |
Όραμα μιας νεαρής Βασίλισσας, της Αμαλίας της Ελλάδας (Amalia von Oldenburg, 21 Δεκεμβρίου 1818 - 20 Μαΐου 1875), συζύγου του Όθωνα, πρώτου Βασιλέα στη νεώτερη ιστορία της χώρας, ο Εθνικός Κήπος, αποτελεί δημόσιο πάρκο -υποδειγματικής φύτευσης για την εποχή του- και σημαντικό πνεύμονα πρασίνου στο κέντρο της πρωτεύουσας.
Στα μέσα του 18ου αιώνα, η Αθήνα, ήδη σημείο αναφοράς και έμπνευσης για περιηγητές, ποιητές, λογοτέχνες, ιστορικούς και φιλέλληνες, ήταν γνωστή για την αισθητική του τοπίου(8) και την αρμονία των χρωμάτων, αλλά και για την πενιχρή βλάστηση, στον φημισμένο ελαιώνα της και στα περιβόλια πέριξ αυτού, σε σύγκριση με το πυκνό πράσινο των -βορειότερων και δυτικότερων της Ελλάδας- πατρίδων τους.
Όταν η Αθήνα ορίστηκε πρωτεύουσα της Ελλάδας (1834), έπρεπε να ακολουθήσει η διαμόρφωσή της, γιατί έως τότε αντιπροσώπευε τόπο ερειπίων, χωρίς σύγχρονη –της εποχής- ρυμοτόμηση, θεσμοθετημένες βασικές χρήσεις γης, ή οργανωμένη φύτευση. Η πρώτη που ενδιαφέρθηκε για τη διασφάλιση οριοθετημένων χώρων πρασίνου στην Αθήνα, ήταν η βασίλισσα Αμαλία(9), με την ηθική συμπαράσταση και την οικονομική υποστήριξη του πεθερού της Λουδοβίκου του Α΄, βασιλιά της Βαυαρίας(10) [Τσούνης].
Άμεσα μετά την ανάληψη των καθηκόντων της, η ηγετικής και αποφασιστικής προσωπικότητας Βασίλισσα Αμαλία ενδιαφέρθηκε έντονα για τη γεωργία και τη δενδροκηποκομία και προώθησε την αμπελοκαλλιέργεια στην Ελλάδα. Ανέπτυξε ενδιαφέρον και δράση για τον καλλωπισμό της πόλης των Αθηνών με δημιουργία κήπων, ελεύθερων χώρων πλούσιας δενδροφύτευσης οδών(11), κ.ά. Με ανεπαρκή τη γεωργική παραγωγή της Ελλάδας για τροφοδότηση της τότε επικράτειας και με μεγάλο τμήμα των πιο εύφορων εδαφών που καλλιεργούσαν οι Έλληνες αγρότες, ακόμα υπό οθωμανικό έλεγχο (τα τσιφλίκια) και σε μοναστηριακή διαχείριση (τα γνωστά βακούφια και μετόχια, πολλά από τα οποία υφίστανται μέχρι και σήμερα), η ίδια αποφάσισε την ενίσχυση του τομέα αυτού.
Ο κήπος ήταν προγραμματισμένος με εντολή της βασίλισσας Αμαλίας ως ιδιωτικός, επιστημονικός και βοτανικός κήπος.
Υπό την καθοδήγηση της βασίλισσας, υλοποιήθηκε ο βασιλικός κήπος, ακριβώς όπισθεν των ανακτόρων, τα οποία οικοδομήθηκαν το 1838. Ο βασιλικός κήπος οριοθετήθηκε το 1836 από τον Φρίντριχ φον Γκέρτνερ (Friedrich von Gaertner), τον αρχιτέκτονα των ανακτόρων, σε μια έκταση 500 περίπου στρεμμάτων.
Επειδή η έκταση αυτή απέκλειε τη δίοδο Αθήνας-Αμαρουσίου-Κηφισιάς, το σχέδιο αυτό αναθεωρήθηκε το 1839 από τον Χοχ (Hoch), διευθύνοντα μηχανικό τής οικοδομής των ανακτόρων. Η περιοχή αυτή ήταν βραχώδης και άγονη όπως η Αττική στο σύνολό της και απαιτήθηκαν πολύχρονες προσπάθειες για να μετατραπεί σε κήπο.
Τον σχεδιασμό των κήπων το 1839 ακολούθησε η παραγγελία άνω των 500 ειδών φυτών από τον διεθνή χώρο. Ακολούθησε η φύτευση 15.000 καλλωπιστικών φυτών, τα οποία μεταφέρθηκαν κυρίως από το Μιλάνο και τη Γένοβα. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν φυτά από χώρες της Ευρώπης και της Βορείου Αφρικής. Φυτεύτηκαν επίσης αυτοφυή φυτά από διάφορες περιοχές της ελληνικής επικράτειας, κυρίως από το Σούνιο και την Εύβοια. Τις κηποτεχνικές-φυτευτικές εργασίες μελέτησε, οργάνωσε και επέβλεψε ο Γάλλος κηποτέχνης Λουδοβίκος Μπαρώ (François Louis Bareaud), ο οποίος ανέλαβε τη διεύθυνση τού κήπου από το 1845 έως το 1854 και ο γεωπόνος Φρειδερίκος Σμιτ (Friedrich Schmidt), από το 1846, που, αρχικά, υπήρξε βοηθός του πρώτου.
Ο κήπος επεκτάθηκε από τον Γερμανό βοτανολόγο Καρλ Νίκολαους Φράας (Carl Nikolaus Fraas,1810 - 1875). Κατά τη διάρκεια των εργασιών, ευρέθησαν αρχαιολογικά ευρήματα, συμπεριλαμβανομένου ρωμαϊκού ψηφιδωτού και αρχαίου υδραγωγείου που χρησιμοποιήθηκε για τον κήπο. Διευθυντής του κήπου ήταν ο Theodor von Held και ο διάδοχός του Σπυρίδων Μηλιαράκης.
Το κλίμα της Αθήνας αποδείχθηκε μη κατάλληλο για πολλές ποικιλίες φυτών αν και ορισμένες, πολύ λίγες, παραμένουν έως και σήμερα. Το 1923 ο κήπος κατέστη δημόσιος.
Ο Εθνικός Κήπος είναι ο πρώτος οργανωμένος χώρος διακοσμητικού πρασίνου της Νεώτερης Ελλάδος, ο οποίος έχει χαρακτηριστεί και ως Ιστορικός τόπος (Φ.Ε.Κ.49/Α.Α.Π./23-3-2011). Στον ίδιο χώρο, στην αρχαιότητα υπήρχε το ιερό άλσος του Λυκείου. Στην αρχαιότητα τμήμα του γεωτεμαχίου αυτού ήταν ο ιδιωτικός κήπος του φιλόσοφου και βοτανολόγου Θεόφραστου, ενός εκ των διαδόχων του Αριστοτέλη. Ο κήπος αποτελούσε δώρο από τον πολιτικό, ρήτορα και περιπατητικό φιλόσοφο της αρχαίας Αθήνας Δημήτριο τον Φαληρέα(12) (περ.345 π.Χ - περ. 280 π.Χ.) στο δάσκαλό του [Bayer]. Περιελάμβανε, επίσης, ιερό και βιβλιοθήκη.
Στη νεώτερη ιστορία, ο Κήπος δημιουργήθηκε ως προέκταση στο ύπαιθρο, των ανακτόρων του Όθωνος και της Αμαλίας. Ο ρυθμός του είναι προσαρμοσμένος στις ελληνικές συνθήκες και συμπληρωμένος με στοιχεία “κλασικού” ρυθμού [Παπαγεωτγίου-Βενετάς, Μαρμαράς, κ.ά].
Είναι ελεύθερης εισόδου για το κοινό από την Ανατολή μέχρι τη Δύση του ηλίου. Η κύρια είσοδος του πάρκου είνα από την Λεωφόρο που μετονομάστηκε σε Αμαλίας προς τιμήν της. Ο Κήπος διαθέτει άλλες έξι εισόδους: μία από την οδό Βασιλίσσης Σοφίας, τρεις από την οδό Ηρώδου Αττικού και δύο από την περιοχή τού Ζαππείου πάρκου. Ο κήπος περιλαμβάνει λίμνες με πάπιες, μικρό ζωολογικό κήπο, καφετέρια, παιδική βιβλιοθήκη (με περισσότερους από 6.000 τίτλους βιβλίων, η οποία περιλαμβάνει δύο αναγνωστήρια, μία αίθουσα παραμυθιού και μία αίθουσα μουσικής και προβολών) και παιδική χαρά.
Ο Εθνικός Κήπος απετέλεσε πόλο έλξης μέχρι σήμερα για κατοίκους και επισκέπτες, έλληνες και ξένους. Ενδεικτικά ο Αμερικανός συγγραφέας Henry Miller(13) έγραψε για τον Εθνικό Κήπο το 1939: "Το πάρκο παραμένει στην μνήμη μου όσο κανένα άλλο πάρκο που έχω επισκεφθεί στη ζωή μου. Η πεμπτουσία ενός πάρκου είναι όπως όταν κάποιος κοιτά ένα πίνακα ή ονειρεύεται, να βρίσκεται σε έναν τόπο που όμως δεν μπορεί ποτέ να πάει." [Wikipedia].
3. Ο Εθνικός Κήπος αλλιώς και για όλους
Ο Δήμος Αθηναίων αξιοποίησε το εμβληματικό τοπόσημο στο κέντρο της πρωτεύυσας Αθήνας για όλο τον Ιούνιο του 2017. Στον ξεχωριστό αυτό χώρο πρασίνου, ο πρώτος μήνας του θέρους εγκαινίασε μια περίοδο διακοπών και ανάπαυλας, με ευχάριστες δραστηριότητες για πολίτες κάθε ηλικίας. Ειδικότερα, το όλο πρόγραμμα πραγματοποιήθηκε χάρη στη συλλογικότητα και τη συμμετοχή του συνόλου του δυναμικού του ΟΠΑΝΔΑ (που απαρτίζεται από γυμναστές, μουσειοπαιδαγωγούς, βιβλιοθηκονόμους και μουσικά σύνολα), ενώ υποστηρίχθηκε από το Δίκτυο Πολιτισμού του Δήμου Αθηναίων – Athens Culture Net και εμπλουτίστηκε με συνεργασίες με το Φεστιβάλ Αθηνών, τη WWF Hellas(14), το Σώμα Ελλήνων Προσκόπων, το Τονικό Ωδείο, το τμήμα του Ιστορικού Αρχείου του Δήμου Αθηναίων και το Αθηναϊκό Καλλιτεχνικό Δίκτυο. Μέσα από αυτό το πρόγραμμα προωθήθηκε η ανάδειξη των πάρκων και των κήπων της πόλης σε σημεία συνάντησης, πολιτισμού και άθλησης για μικρούς και μεγάλους.
Κύρια σημεία υπήρξαν τα ακόλουθα:
Μουσική, θέατρο, χορός, ξεναγήσεις, που συμπλήρωσαν το πλαίσιο των εκδηλώσεων Ζήσε τον Κήπο αλλιώς, με τις οποίες ο Δήμος Αθηναίων και ο Οργανισμός Πολιτισμού, Αθλητισμού και Νεολαίας από 1-30 Ιουνίου 2017 υποδέχθηκαν κατοίκους και επισκέπτες της πόλης στον πιο κεντρικό και δημοφιλή κήπο της Ελλάδας, τον Εθνικό Κήπο, με έναρξη δραστηριοτήτων πρωϊνές και απογευματινές ώρες) και προκαθορισμένο σημείο συνάντησης (στο πρόγραμμα) και με ελεύθερη συμμετοχή για όλους(15).
Τα Μουσικά Σύνολα του Δήμου Αθηναίων– Συμφωνική Ορχήστρα, Χορωδία, Φιλαρμονική, Εργαστήρι Ελληνική Μουσικής, Big Band – κατείχαν τον πρωταγωνιστικό ρόλο στις μουσικές εκδηλώσεις και συνέπραξαν με καταξιωμένους δημιουργούς και καλλιτέχνες για να παρουσιάσουν στο κοινό ενδιαφέρουσες παραστάσεις όσο και μελωδικές εκδηλώσεις.
Το πρόγραμμα περιελάμβανε, ειδικότερα, εργαστήρια, γυμναστική, yoga, pilates, μουσική, θέατρο, χορό, ξεναγήσεις, παιχνίδια και κρυμμένους θησαυρούς.
Οι επισκέπτες κάθε ηλικίας είχαν την ευκαιρία να βιώσουν ποιητική περιήγηση μέσα από την παράσταση «Εθνικός Κήπος» σε σκηνοθεσία Θοδωρή Γκόνη, μία συνεργασία με το Φεστιβάλ Αθηνών (22-26/6), να εορτάσουν με τα Μουσικά Σύνολα του Δήμου Αθηναίων την Ευρωπαϊκή Ημέρα Μουσικής (20 & 21/6), να γνωρίσουν «χαρτογραφώντας» τη νεότερη ιστορία του Κήπου με το Ιστορικό Αρχείο του Δήμου Αθηναίων (7/6), να ανακαλύψουν τα γλυπτά του Κήπου σε μια ξενάγηση-ανακάλυψη αυτών (18 & 25/6) και να βιώσουν το ρομαντισμό μέσα από το καθιερωμένο Athens Garden Festival (8-11/6).
Η συνολική εκδήλωση αποτέλεσε πρωτοπόρο πρωτοβουλία του Δήμου σε πανελλήνιο επίπεδο και προσέφερε πολύτιμες εμπειρίες για ενήλικες και παιδιά, αλλά και σημαντική τεχνογνωσία για δήμους και φορείς που θα ανοίξουν τα πάρκα τους στο κοινό, ενώ η λειτουργική αξιοποίηση των πάρκων αντιπροσωπεύει ήδη παραδοσιακή συνήθεια σε χώρες της Ευρώπης και διεθνώς. Τυπικό παράδειγμα αποτελεί ο κήπος του Λουξεμβούργου(16) (Jardin du Luxembourg) στο Παρίσι, αλλά και άλλοι διεθνώς (Hyde Park στο Λονδίνο, Central Park στη Ν. Υόρκη, κ.ά.), που αποτελούν τόπους τακτικής διημέρευσης, αναψυχής, αθλητικής δραστηριοποίησης και κοινωνικοποίησης μεγάλου αριθμού κατοίκων και επισκεπτών , κάθε ηλικίας και ιδιότητας.
4. Δυνατότητες και προοπτικές
Η πρωτοβουλία ‘‘Ζήσε τον κήπο αλλιώς’’ του Δήμου Αθηναίων, με τον λειτουργικό μετασχηματισμό και εμπλουτισμό του Κήπου ως ελεύθερου χώρου με ελεύθερη είσοδο για το κοινό, έδωσε την ευκαιρία στους κατοίκους και επισκέπτες της μεγαλούπολης και πρωτεύουσας Αθήνας να έρθουν κοντά στη φύση, στην τοπική χλωρίδα και πανίδα και στο μικροκλίμα του, γνωρίζοντας καλύτερα τον πιο κεντρικό χώρο πρασίνου της. Τους παρήχε τη δυνατότητα της περιβαλλοντικής εκπαίδευσης, του πολιτισμού, του αθλητισμού και μέσω αυτών τη δραστηριοποίηση, την κοινωνικοποίηση, αλλά και ως ένα βαθμό, την αντιμετώπιση της μοναξιάς, της απομόνωσης και του αποκλεισμού. Τα ποικίλα δρώμενα έφεραν σε επαφή τον πληθυσμό και τους επισκλέπτες με μια άλλη πτυχή του Κήπου και των δυνατοτήτων του.
Με τη δράση ‘‘Ζήσε τον κήπο αλλιώς’’, ο Εθνικός κήπος αξιοποίησε τα χαρακτηριστικά και τις αρετές του. Μεγάλο μέρος του πληθυσμού καθώς και επισκεπτών, γνώρισε την προέλευσή του, τα πρόσωπα πίσω από αυτή, τον πολιτιστικό και περιβαλλοντικό πλούτο του (χλωρίδα και πανίδα εγχώρια και μη, που επιβίωσε, εγκλιματίστηκε και εμπλούτισε την παλαιότερη), τη σημασία του στην καθημερινότητα των Αθηναίων τους τελευταίους αιώνες, τη λαογραφική του σημασία, τη σύνδεσή του με τον σχεδιασμό και την πολεοδομία της Αθήνας, την ιστορία της πόλης-πρωτεύουσας, αλλά και της χώρας. Έφερε κοντά γενιές, Αθηναίους και κατοίκους της περιφέρειας και του εξωτερικού, λαούς, ενδιαφέροντα, πολιτισμούς και νοοτροπίες. Προσέφερε αναψυχή, ψυχαγωγία, ξεκούραση, κοινωνικότητα, παιγνίδι, αθλητισμό, πολιτισμό, καλλιέργεια, ιστορική μνήμη. Κατέδειξε τον πολυποίκιλο χαρακτήρα και τις δυνατότητες ενός κεντρικού πάρκου και κοινόχρηστου και κοινωφελούς χώρου πρασίνου και τη συμβολή του στην πόλη και στην περιφερειακή ανάπτυξη.
Απέδειξε ότι το επιτυχημένο πείραμα μπορεί και πρέπει να επαναληφθεί και να λειτουργήσει αντίστοιχα και σε πόλεις της περιφέρειας, με την ίδια αποστολή.Η γνωριμία των κατοίκων με τους πράσινους δημόσιους χώρους και τα πάρκα της πόλης τους, συνδέει αυτούς στενότερα με τη φύση και τον περιβαλλοντικό πλούτο της περιοχής τους. Τους καθιστά ηθικά υπεύθυνους για τον σεβασμό και τη διατήρηση του δημόσιου χώρου της περιοχής τους και τους εμπλέκει σε δημόσιο διάλογο για την προστασία, την εξέλιξη, τη βελτίωση και την αναβάθμισή τους.
Είναι δυνατή η θέσπιση δικτύου κεντρικών πάρκων των ελληνικών πόλεων και η εκπόνηση προγραμμάτων αξιοποίησής τους με εκδηλώσεις πολιτιστικού, αθλητικού και κοινωνικού χαρακτήρα, ή εκπαιδευτικές δραστηριότητες περιβαλλοντικού εστιασμού (φυτεύσεις, συντήρηση φυσικού περιβάλλοντος), κ.ά.
5. Αντί επιλόγου
Στο πλαίσιο των χαρακτηριστικών της σύγχρονης πόλης, το πράσινο και τα πάρκα δεν περιορίζονται πλέον -και δεν πρέπει- στον εξωραϊστικό τους ρόλο, αλλά αναπτύσσουν ζωτικό χαρακτήρα, λειτουργίες και αποστολή, αποτελώντας, πλέον, λειτουργική, κοινωνική, περιβαλλοντική και αναπτυξιακή, όπως ακόμη και τουριστική, αναγκαιότητα. Η βελτίωση του μικροκλίματος, ο εμπλουτισμός του υδροφόρου ορίζοντα, ο περιορισμός της ατμοσφαιρικής ρύπανσης και της ηχορρύπανσης, η προστασία της βιοποικιλότητας και των εδαφών, αποτελούν ενδεικτικά, μόνο, οικολογικές και περιβαλλοντικές παροχές και ωφέλειες των πάρκων και των δημόσιων κήπων προς τον τοπικό πληθυσμό και τους επισκέπτες.
Η βελτίωση της υγείας και ευεξίας των πολιτών, οι ευκαιρίες εκπαίδευσης και πολιτισμού, μάθησης, βιωματικής εμπειρίας, καθώς και η παραγωγή υλικών αγαθών μέσω της ανάπτυξης της αστικής φυτοκομίας, της δενδροκομίας και της γεωργίας, είναι ορισμένα μόνο από τα κοινωνικά, οικονομικά και λοιπά οφέλη που προσφέρουν οι χώροι αστικού πρασίνου και οι συναφείς μεθοδολογίες και πρακτικές [Lacroix]. Μια πολυποίκιλου χαρακτήρα όαση πρασίνου μέσα στη μεγαλούπολη καθιστά αυτή προσελκυστική και ενδιαφέρουσα για επισκέπτες και τουρίστες, οι οποίοι με θετική διάθεση επιδιώκουν ενδελεχή περιήγηση σε περισσότερα σημεία του αστικού ιστού, αλλά και την περαιτέρω ανακάλυψη ποικίλων εστιών ενδιαφέροντος.
Ο πρώτος μήνας του θέρους του 2017 σηματοδοτήθηκε από μια εκδήλωση διάρκειας 30 ημερών, που χάρισε ώρες δροσιάς, θετικής δράσης, αισιοδοξίας, σημαντικό αν και προσωρινό αντίδοτο στη συγκυρία της κρίσης στην Ελλάδα. Ωστόσο, η πρωτοβουλία ‘‘Ζήσε τον κήπο αλλιώς’’ του Δήμου Αθηναίων αποτελεί έναυσμα και για άλλους δήμους με επιδίωξη προσφοράς συναφούς χαρακτήρα στο κοινωνικό σύνολο.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ:
(1) Σύμφωνα με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος η αναλογία πρασίνου ανά κάτοικο πρέπει να αγγίζει τα 9 τ.μ. προκειμένου οι πόλεις να θεωρούνται βιώσιμες για τους κατοίκους τους. Η αναλογία αυτή αποτελεί πραγματικότητα σε ευρωπαϊκές πρωτεύουσες όπως η Ρώμη, το Λονδίνο, το Παρίσι, ενώ πόλεις όπως η Βόννη και το Άμστρενταμ διαθέτουν τριπλάσιο ποσοστό. Είναι γνωστό ότι στο Λεκανοπέδιο ισχύει η μικρότερη αναλογία πρασίνου στην Δυτική Ευρώπη, 2,5 τ.μ ανά κάτοικο. Η κατάσταση δεν απέχει από αυτή σε άλλες μεγάλες ελληνικές πόλεις [Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος].
(2) Σχεδόν 900 χώρους πρασίνου σε 89 πόλεις της Ελλάδας αξιολόγησαν οι πολίτες μέσα από την δωρεάν φαρμογή για κινητά WWF GreenSpaces. Τα συμπεράσματα δημοσίευσε σε έκθεσή του το WWF Ελλάς.
Ο γενικός μέσος όρος βαθμολογίας των χώρων αυτών είναι στο 6,2 γεγονός «που υποδεικνύει ότι σε γενικές γραμμές οι πολίτες πιστεύουν πως υπάρχουν πολλά ακόμη να γίνουν προκειμένου να απολαμβάνουν και να επισκέπτονται χώρους πρασίνου υψηλής ποιότητας», όπως υπογραμμίζει το WWF. Ειδικότερα, 664 χώροι πρασίνου που βαθμολογήθηκαν πέρασαν τη βάση του 5 ενώ 223 όχι.Σύμφωνα με τον φορέα και τον υπεύθυνο του προγράμματος "Καλύτερη Ζωή", «Το WWF Ελλάς θεωρεί τους δήμους συμμάχους στην κοινή προσπάθεια να βελτιωθούν και να αυξηθούν οι χώροι πρασίνου στην Ελλάδα. Η έκθεση, που έχει σταλεί σε όλες τις δημοτικές αρχές της χώρας, μπορεί να είναι το εφαλτήριο για ανάληψη περισσότερων και καλύτερα συντονισμένων πρωτοβουλιών προς αυτή την κατεύθυνση» και συμπλήρωσε, ότι «για να συμβεί αυτό θα πρέπει να υπάρξει η ενεργός συμμετοχή των πολιτών».Όπως υπογραμμίζει το WWF, σε γενικές γραμμές, καταγράφηκαν χώροι πολλών επιπέδων. «Χώροι πανέμορφοι, υπερτοπικής εμβέλειας καθώς και μικρά πάρκα που κάνουν καλύτερη τη ζωή στις γειτονιές. Καταγράφηκαν όμως και αρκετοί χώροι υποβαθμισμένοι ή ολότελα παρατημένοι και ακόμα χειρότερα βανδαλισμένοι». Σημειώνεται, ότι μόλις 48 χώροι πρασίνου έχουν λάβει πολύ υψηλή βαθμολογία, μεταξύ 9 και 10. Μεταξύ αυτών διακρίνονται:το πάρκο Ασυρμάτου στον Άγιο Δημήτριο Αττικής,το Άλσος Βεΐκου στο Γαλάτσι,το πάρκο Γεωργιάδη στο Ηράκλειο Κρήτης,το Άλσος Αγίου Δημητρίου στην Πετρούπολη,ο λόφος Ιππείου Κολωνού στην Αθήνα,το Παυσίλυπο στην Καρδίτσα,ο δημοτικός κήπος Δράμας και το Άλσος Κεφαλαρίου στην Κηφισιά.Στον αντίποδα, 28 χώροι πρασίνου συγκεντρώνουν πολύ χαμηλή βαθμολογία, κάτω από 3. Ενδεικτικά, αυτοί οι χώροι ευρίσκονται: στο Κορδελιό,στη Βουλιαγμένη,στην Τρίπολη,στην Αθήνα,στη Λάρισα,στον Πειραιά,στην Παλλήνη.Σημειωτέον, το Πεδίον του Άρεως βαθμολογείται από τους πολίτες μόλις πάνω από τη βάση με 5,04 «που σημαίνει ότι οι πολίτες δεν είναι ευχαριστημένοι με την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο χώρος», όπως τονίζει το WWF.Σε επίπεδο δήμων:η Πετρούπολη,η Τρίπολη,το Ίλιον,η Καλαμάτα,το Αιγάλεω,η Βουλιαγμένη,η Πεύκη και το Ψυχικό,είναι οι περιοχές των οποίων τα πάρκα έχουν λάβει κατά μέσο όρο την υψηλότερη βαθμολογία, ενώ ο χαμηλότερος μέσος όρος βαθμολογίας χώρων πρασίνου εντοπίζεται:στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης,τη Λάρισα,τη Νέα Ιωνία,τη Ν. Φιλαδέλφεια,τον Εύοσμο,τον Πειραιά,την Παλλήνη και τη Γλυφάδα.
«Με το WWF GreenSpaces μπορούμε να πάρουμε το πράσινο στα χέρια μας και να πούμε την άποψή μας για τους χώρους πρασίνου στις πόλεις μας. Προσκαλούμε τις δημοτικές αρχές σε όλη τη χώρα, να μελετήσουν με προσοχή τα αποτελέσματα των καταγραφών και να δράσουν, ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση στους υποβαθμισμένους χώρους αλλά και να διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα τα οφέλη που προσφέρουν οι οάσεις των πόλεων», σημειώνει ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος του προγράμματος WWF "Καλύτερη Ζωή", δωρητής του οποίου είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και υποστηρικτής το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση.
«Μέσα από το WWF GreenSpaces οι πολίτες έχουν πλέον τη δυνατότητα να βαθμολογήσουν την ποιότητα των πράσινων χώρων που βρίσκονται στη γειτονιά ή στην πόλη τους. Η αξιολόγηση των χώρων αφορά στην ποιότητα και ποσότητα πρασίνου, το επίπεδο καθαριότητας και την ποιότητα και είδος των υποδομών που κάθε χώρος διαθέτει και η κλίμακα της βαθμολογίας κυμαίνεται από το 1 (κάκιστη εντύπωση) έως το 10 (άριστες εντυπώσεις)» [iefimerida.gr
].
(3) Σε πολλά από αυτά αναρτημένες ειδικές πινακίδες πληροφορούν για την ονομασία και την περιοχή προέλευσής τους.
(4) Στις λίμνες πλησίον της εισόδου επί της οδού Βασιλίσσης Σοφίας κολυμπούν κυπρίνοι και νεροχελώνες, ενώ την άνοιξη ανθίζουν τα νούφαρα.Στη μεγάλη λίμνη κολυμπούν πρασινοκέφαλες πάπιες, τις οποίες συχνά ταϊζουν οι λιλιπούτιοι επισκέπτες με τους γονείς τους.
(2) Σχεδόν 900 χώρους πρασίνου σε 89 πόλεις της Ελλάδας αξιολόγησαν οι πολίτες μέσα από την δωρεάν φαρμογή για κινητά WWF GreenSpaces. Τα συμπεράσματα δημοσίευσε σε έκθεσή του το WWF Ελλάς.
Ο γενικός μέσος όρος βαθμολογίας των χώρων αυτών είναι στο 6,2 γεγονός «που υποδεικνύει ότι σε γενικές γραμμές οι πολίτες πιστεύουν πως υπάρχουν πολλά ακόμη να γίνουν προκειμένου να απολαμβάνουν και να επισκέπτονται χώρους πρασίνου υψηλής ποιότητας», όπως υπογραμμίζει το WWF. Ειδικότερα, 664 χώροι πρασίνου που βαθμολογήθηκαν πέρασαν τη βάση του 5 ενώ 223 όχι.Σύμφωνα με τον φορέα και τον υπεύθυνο του προγράμματος "Καλύτερη Ζωή", «Το WWF Ελλάς θεωρεί τους δήμους συμμάχους στην κοινή προσπάθεια να βελτιωθούν και να αυξηθούν οι χώροι πρασίνου στην Ελλάδα. Η έκθεση, που έχει σταλεί σε όλες τις δημοτικές αρχές της χώρας, μπορεί να είναι το εφαλτήριο για ανάληψη περισσότερων και καλύτερα συντονισμένων πρωτοβουλιών προς αυτή την κατεύθυνση» και συμπλήρωσε, ότι «για να συμβεί αυτό θα πρέπει να υπάρξει η ενεργός συμμετοχή των πολιτών».Όπως υπογραμμίζει το WWF, σε γενικές γραμμές, καταγράφηκαν χώροι πολλών επιπέδων. «Χώροι πανέμορφοι, υπερτοπικής εμβέλειας καθώς και μικρά πάρκα που κάνουν καλύτερη τη ζωή στις γειτονιές. Καταγράφηκαν όμως και αρκετοί χώροι υποβαθμισμένοι ή ολότελα παρατημένοι και ακόμα χειρότερα βανδαλισμένοι». Σημειώνεται, ότι μόλις 48 χώροι πρασίνου έχουν λάβει πολύ υψηλή βαθμολογία, μεταξύ 9 και 10. Μεταξύ αυτών διακρίνονται:το πάρκο Ασυρμάτου στον Άγιο Δημήτριο Αττικής,το Άλσος Βεΐκου στο Γαλάτσι,το πάρκο Γεωργιάδη στο Ηράκλειο Κρήτης,το Άλσος Αγίου Δημητρίου στην Πετρούπολη,ο λόφος Ιππείου Κολωνού στην Αθήνα,το Παυσίλυπο στην Καρδίτσα,ο δημοτικός κήπος Δράμας και το Άλσος Κεφαλαρίου στην Κηφισιά.Στον αντίποδα, 28 χώροι πρασίνου συγκεντρώνουν πολύ χαμηλή βαθμολογία, κάτω από 3. Ενδεικτικά, αυτοί οι χώροι ευρίσκονται: στο Κορδελιό,στη Βουλιαγμένη,στην Τρίπολη,στην Αθήνα,στη Λάρισα,στον Πειραιά,στην Παλλήνη.Σημειωτέον, το Πεδίον του Άρεως βαθμολογείται από τους πολίτες μόλις πάνω από τη βάση με 5,04 «που σημαίνει ότι οι πολίτες δεν είναι ευχαριστημένοι με την κατάσταση στην οποία έχει περιέλθει ο χώρος», όπως τονίζει το WWF.Σε επίπεδο δήμων:η Πετρούπολη,η Τρίπολη,το Ίλιον,η Καλαμάτα,το Αιγάλεω,η Βουλιαγμένη,η Πεύκη και το Ψυχικό,είναι οι περιοχές των οποίων τα πάρκα έχουν λάβει κατά μέσο όρο την υψηλότερη βαθμολογία, ενώ ο χαμηλότερος μέσος όρος βαθμολογίας χώρων πρασίνου εντοπίζεται:στη Νεάπολη Θεσσαλονίκης,τη Λάρισα,τη Νέα Ιωνία,τη Ν. Φιλαδέλφεια,τον Εύοσμο,τον Πειραιά,την Παλλήνη και τη Γλυφάδα.
«Με το WWF GreenSpaces μπορούμε να πάρουμε το πράσινο στα χέρια μας και να πούμε την άποψή μας για τους χώρους πρασίνου στις πόλεις μας. Προσκαλούμε τις δημοτικές αρχές σε όλη τη χώρα, να μελετήσουν με προσοχή τα αποτελέσματα των καταγραφών και να δράσουν, ώστε να βελτιωθεί η κατάσταση στους υποβαθμισμένους χώρους αλλά και να διατηρηθούν σε υψηλά επίπεδα τα οφέλη που προσφέρουν οι οάσεις των πόλεων», σημειώνει ο Αχιλλέας Πληθάρας, υπεύθυνος του προγράμματος WWF "Καλύτερη Ζωή", δωρητής του οποίου είναι το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος και υποστηρικτής το Κοινωφελές Ίδρυμα Ιωάννη Σ. Λάτση.
«Μέσα από το WWF GreenSpaces οι πολίτες έχουν πλέον τη δυνατότητα να βαθμολογήσουν την ποιότητα των πράσινων χώρων που βρίσκονται στη γειτονιά ή στην πόλη τους. Η αξιολόγηση των χώρων αφορά στην ποιότητα και ποσότητα πρασίνου, το επίπεδο καθαριότητας και την ποιότητα και είδος των υποδομών που κάθε χώρος διαθέτει και η κλίμακα της βαθμολογίας κυμαίνεται από το 1 (κάκιστη εντύπωση) έως το 10 (άριστες εντυπώσεις)» [iefimerida.gr
(3) Σε πολλά από αυτά αναρτημένες ειδικές πινακίδες πληροφορούν για την ονομασία και την περιοχή προέλευσής τους.
(4) Στις λίμνες πλησίον της εισόδου επί της οδού Βασιλίσσης Σοφίας κολυμπούν κυπρίνοι και νεροχελώνες, ενώ την άνοιξη ανθίζουν τα νούφαρα.Στη μεγάλη λίμνη κολυμπούν πρασινοκέφαλες πάπιες, τις οποίες συχνά ταϊζουν οι λιλιπούτιοι επισκέπτες με τους γονείς τους.
(5) Πιο δημοφιλή είδη στον Κήπο είναι η Δεκαοχτούρα, ο Κοκκινολαίμης, ο Κότσυφας, ο Μυγοχάφτης, ο Δενδροφυλλοσκόπος, η Καρακάξα, ο Σπίνος, ο Καλόγερος, η Κίσσα.
Στα πουλιά που φωλιάζουν συμπεριλανβάνονται: η Δεκαοχτούρα, ο Κότσυφας, η Ωχροστριτσίδα, ο Μαυροτσιροβάκος, ο Μυγοχάφτης, το Αηδόνι, ο Καλόγερος, η Γαλαζοπαπαδίτσα, ο Σπίνος, η Καρδερίνα, ο Φλώρος, το Σκαρθάκι, η Καρακάξα, το Σπουργίτι κ.α.[Τσούνης].
(6) Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται εγκατάσταση ρωμαϊκού λουτρού (3ος αι. μ.Χ. - 6ος αι. μ.Χ.). Ο αρχαιολογικός χώρος του ευρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας και συγκεκριμένα τμήμα εντοπίζεται εντός του Εθνικού κήπου και στη λεωφόρο Αμαλίας. Το λουτρό κατασκευάστηκε στα τέλη του 3ου αι. μ.Χ. στην περιοχή αυτή, που μέχρι την Αδριάνεια επέκταση της πόλης ευρισκόταν έξω από την οχύρωση της Αθήνας αλλά υπήρξε σημαντική από την αρχαιότητα. Από πληροφορίες αρχαίων πηγών και από παλαιότερες ανασκαφικές έρευνες, γνωστοποιείται ότι η ειδυλλιακή αυτή τοποθεσία, με τα άφθονα νερά του παρακείμενου Ιλισού ποταμού και την πυκνή βλάστηση, υπήρξε χώρος όπου συγκεντρώθηκε η λατρεία πολλών θεοτήτων. Ήταν, επίσης, τόπος ανθρώπινης εγκατάστασης από τα προϊστορικά έτη, αλλά και τόπος ταφών από τη γεωμετρική περίοδο. Με την επέκταση της Αθήνας στα χρόνια του αυτοκράτορα Αδριανού, την αποπεράτωση του ναού του Ολυμπιείου Διός και την ανέγερση της πύλης προς τιμήν του αυτοκράτορα (πύλη του Αδριανού), η περιοχή εντάχτηκε στο εσωτερικό της πόλης και οικοδομήθηκαν εδώ νέα ιερά, δημόσια και ιδιωτικά κτίσματα και λουτρά. Το ρωμαϊκό λουτρό θεμελιώνεται μετά την επιδρομή των Ερούλων στα τέλη του 3ου ή στις αρχές του 4ου αι. μ.Χ. και κατά τον 5ο -6ο αι. μ.Χ. επισκευάζεται και επεκτείνεται.Σε αυτό το χώρο, με αφορμή την κατασκευή φρέατος εξαερισμού του ΜΕΤΡΟ Α.Ε., πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα με σημαντικά ευρήματα, τα οποία διατηρήθηκαν στη θέση τους και το φρέαρ εξαερισμού μετακινήθηκε νοτιότερα. Στο μεγαλύτερο τμήμα της ανασκαφής αποκαλύφΘηκε λουτρικό συγκρότημα (βαλανείο) σε άριστη κατάσταση, το οποίο διατηρήθηκε στη θέση του, στεγάστηκε, συντηρήθηκε και αποδόθηκε στο κοινό.Τα έτη 2003 και 2004 έγιναν εργασίες συντηρήσεως, αποκαταστάσεως, στεγάσεως και αναδείξεως του χώρου και τοποθετήθηκε ενημερωτική πινακίδα για τους επισκέπτες [Ζαχαριάδου]
(7) Ο Ιωάννης Γαβριήλ Εϋνάρδος (Jean-Gabriel Eynard, 1775-1863), Γάλλος τραπεζίτης και θερμός φιλέλληνας, διακρίθηκε στην υπεράσπιση της Λυών το 1793 και σύντομα κατέστη διάσημος στους διεθνείς και ευρωπαϊκούς ταπεζιτικούς κύκλους τόσο για το επιστημονικό του υπόβαθρο στην οικονομία, όσο και τον πλούτο του. Συμμετείχε στο Συνέδριο της Βιέννης το 1814, εκπροσωπώντας την Ελβετία και εγκαταστάθηκε στη Γενεύη. Στην πόλη αυτή γνώρισε και τον Καποδίστρια, με τον οποίο συνδέθηκε φιλικά. Ο Εϋνάρδος υπήρξε φιλέλληνας με συστηματική και διακεκριμένη δράση, καθώς τέθηκε επικεφαλής του φιλελληνικού κομιτάτου στη Γενεύη.
(6) Μεταξύ αυτών συμπεριλαμβάνεται εγκατάσταση ρωμαϊκού λουτρού (3ος αι. μ.Χ. - 6ος αι. μ.Χ.). Ο αρχαιολογικός χώρος του ευρίσκεται στο κέντρο της Αθήνας και συγκεκριμένα τμήμα εντοπίζεται εντός του Εθνικού κήπου και στη λεωφόρο Αμαλίας. Το λουτρό κατασκευάστηκε στα τέλη του 3ου αι. μ.Χ. στην περιοχή αυτή, που μέχρι την Αδριάνεια επέκταση της πόλης ευρισκόταν έξω από την οχύρωση της Αθήνας αλλά υπήρξε σημαντική από την αρχαιότητα. Από πληροφορίες αρχαίων πηγών και από παλαιότερες ανασκαφικές έρευνες, γνωστοποιείται ότι η ειδυλλιακή αυτή τοποθεσία, με τα άφθονα νερά του παρακείμενου Ιλισού ποταμού και την πυκνή βλάστηση, υπήρξε χώρος όπου συγκεντρώθηκε η λατρεία πολλών θεοτήτων. Ήταν, επίσης, τόπος ανθρώπινης εγκατάστασης από τα προϊστορικά έτη, αλλά και τόπος ταφών από τη γεωμετρική περίοδο. Με την επέκταση της Αθήνας στα χρόνια του αυτοκράτορα Αδριανού, την αποπεράτωση του ναού του Ολυμπιείου Διός και την ανέγερση της πύλης προς τιμήν του αυτοκράτορα (πύλη του Αδριανού), η περιοχή εντάχτηκε στο εσωτερικό της πόλης και οικοδομήθηκαν εδώ νέα ιερά, δημόσια και ιδιωτικά κτίσματα και λουτρά. Το ρωμαϊκό λουτρό θεμελιώνεται μετά την επιδρομή των Ερούλων στα τέλη του 3ου ή στις αρχές του 4ου αι. μ.Χ. και κατά τον 5ο -6ο αι. μ.Χ. επισκευάζεται και επεκτείνεται.Σε αυτό το χώρο, με αφορμή την κατασκευή φρέατος εξαερισμού του ΜΕΤΡΟ Α.Ε., πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα με σημαντικά ευρήματα, τα οποία διατηρήθηκαν στη θέση τους και το φρέαρ εξαερισμού μετακινήθηκε νοτιότερα. Στο μεγαλύτερο τμήμα της ανασκαφής αποκαλύφΘηκε λουτρικό συγκρότημα (βαλανείο) σε άριστη κατάσταση, το οποίο διατηρήθηκε στη θέση του, στεγάστηκε, συντηρήθηκε και αποδόθηκε στο κοινό.Τα έτη 2003 και 2004 έγιναν εργασίες συντηρήσεως, αποκαταστάσεως, στεγάσεως και αναδείξεως του χώρου και τοποθετήθηκε ενημερωτική πινακίδα για τους επισκέπτες [Ζαχαριάδου]
(7) Ο Ιωάννης Γαβριήλ Εϋνάρδος (Jean-Gabriel Eynard, 1775-1863), Γάλλος τραπεζίτης και θερμός φιλέλληνας, διακρίθηκε στην υπεράσπιση της Λυών το 1793 και σύντομα κατέστη διάσημος στους διεθνείς και ευρωπαϊκούς ταπεζιτικούς κύκλους τόσο για το επιστημονικό του υπόβαθρο στην οικονομία, όσο και τον πλούτο του. Συμμετείχε στο Συνέδριο της Βιέννης το 1814, εκπροσωπώντας την Ελβετία και εγκαταστάθηκε στη Γενεύη. Στην πόλη αυτή γνώρισε και τον Καποδίστρια, με τον οποίο συνδέθηκε φιλικά. Ο Εϋνάρδος υπήρξε φιλέλληνας με συστηματική και διακεκριμένη δράση, καθώς τέθηκε επικεφαλής του φιλελληνικού κομιτάτου στη Γενεύη.
Η σημαντικότερη προσφορά του στον εθνικό αγώνα υπήρξε η μεσολάβησή του και συμβολή του στη σύναψη δανείων του νέου ελληνικού κράτους με οικονομικούς κύκλους στο Λονδίνο και το Παρίσι, καθώς και η πρωτοβουλία του της οργάνωσης εράνων, προς την οικονομική ενίσχυση της Επανάστασης. Το 1827 ανακηρύχθηκε επίτιμος πολίτης της Ελλάδας, σχεδίασε την ίδρυση της Εθνικής Τράπεζας, της οποίας υπήρξε επίτιμος διοικητής μετά την ίδρυσή της το 1841, ενώ χορήγησε το 1847 πενήντα χιλιάδες φράγκα για την ικανοποίηση απαιτήσεων του Αγγλικού κράτους από το δάνειο του 1832. [Περιληπτική βιογραφία του Φιλέλληνος Ελβετού Ι. Γ. Εϋνάρδου. Γενεύη, Τύποις, Ιουλ. Φικκίου, 1863 Αργολική Βιβλιοθήκη, argolikivivliothiki.gr/2012/
].
(8) Το οποίο πολλάκις έχει απεικονιστεί σε γκραβούρες της εποχής (κυρίως 18ος αι.), κυρίως σε συνδυασμό με αρχαιοελληνικά ρωμαϊκά, ή βυζαντινά ερείπια.
(9) Το ενδιαφέρον της Βασίλισσας Αμαλίας για τον Κήπο ήταν τόσο μεγάλο, που όπως λέγεται, αφιέρωνε τουλάχιστον τρεις ώρες ημερησίως ενασχολούμενη προσωπικά με την φροντίδα του. Στην οικογένεια της Αμαλίας, η δημιουργία και η συντήρηση πάρκων και κήπων αποτελούσε παράδοση. Ομοίως και εκείνη επιδόωξε την κόσμηση της Αθήνας με ένα μεγάλο και πλούσιο σε χλωρίδα και βλάστηση κήπο. Το 1842, μάλιστα, φύτεψε η ίδια τις Ουασινγκτόνιες που ευρίσκονται μέχρι σήμερα στην είσοδο του κήπου επί της λεωφόρου Βασιλίσσης Αμαλίας. Η ίδια αργότερα στράφηκε στη γεωργική πολιτική, μη συμμετέχοντας, πλέον, στη φροντίδα του κήπου [Δοανίδου].
(10) Γνωστός λάτρης της κλασικής ελληνικής αρχαιότητας και του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, υπήρξε, επίσης, προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών.Επιδίωξε και εν πολλοίς επέτυχε την παροχή τεχνογνωστικής και οικονομικής αρωγής στο νεοσύστατο βασίλειο του γιου του Οθωνα και κυρίως στην πρωτεύουσα Αθήνα.
(11) Ανέπτυξε επίσης και μεγάλη κοινωνική δράση, κυριότερα δείγματα της οποίας αντιπροσώπευαν:Οι κήποι της Αθήνας, το Αμαλίειο ορφανοτροφείο, ο πύργος της Βασιλίσσης, η πρωτοποριακή για τα δεδομένα της εποχής πανευρωπαϊκά, ίδρυση ασφαλιστικού φορέα για τους ναυτικούς, το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο (ΝΑΤ, με τον Νόμο ΧΛΘ του 1861), που αποτελεί τον αρχαιότερο οργανισμό κοινωνικής ασφάλισης της Ελλάδας και της Ευρώπης [Ζαούσης].
(10) Γνωστός λάτρης της κλασικής ελληνικής αρχαιότητας και του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, υπήρξε, επίσης, προστάτης των γραμμάτων και των τεχνών.Επιδίωξε και εν πολλοίς επέτυχε την παροχή τεχνογνωστικής και οικονομικής αρωγής στο νεοσύστατο βασίλειο του γιου του Οθωνα και κυρίως στην πρωτεύουσα Αθήνα.
(11) Ανέπτυξε επίσης και μεγάλη κοινωνική δράση, κυριότερα δείγματα της οποίας αντιπροσώπευαν:Οι κήποι της Αθήνας, το Αμαλίειο ορφανοτροφείο, ο πύργος της Βασιλίσσης, η πρωτοποριακή για τα δεδομένα της εποχής πανευρωπαϊκά, ίδρυση ασφαλιστικού φορέα για τους ναυτικούς, το Ναυτικό Απομαχικό Ταμείο (ΝΑΤ, με τον Νόμο ΧΛΘ του 1861), που αποτελεί τον αρχαιότερο οργανισμό κοινωνικής ασφάλισης της Ελλάδας και της Ευρώπης [Ζαούσης].
(12) Ο Δημήτριος ο Φαληρεύς (περ. 345 π.Χ - περ. 280 π.Χ.) ήταν πολιτικός και περιπατητικός φιλόσοφος της αρχαίας Αθήνας. Συνέγραψε πλήθος συγγραμμάτων, τα οποία, όμως, δεν διασώθηκαν. Ως ρήτορας εμπλούτισε υφολογικά τη ρητορική τέχνη.Υπήρξε μαθητής του Θεόφραστου του Ερέσιου (Ερεσός Λέσβου, 371 π.Χ. – Αθήνα, περ. 287/5 π.Χ)., που θεωρείται συνεχιστής του έργου του Αριστοτέλη, τον οποίο και διαδέχτηκε στη διεύθυνση της Περιπατητικής Σχολής. Λόγω της ρητορικής του δεινότητας, ο Δημήτριος απέκτησε στην Αθήνα μεγάλη επιρροή, τέτοια ο βασιλιάς Κάσσανδρος τον διόρισε «επιστάτη» των Αθηναίων. Για δέκα ολόκληρα έτη (317-307 π.Χ.) κυβέρνησε με σύνεση, αυξάνοντας τα έσοδα της Αθήνας και βελτιώνοντας την όψη της με τις καλαίσθητες διακοσμήσεις του. Οι Αθηναίοι για να τον ευχαριστήσουν ανήγειραν προς τιμήν του 360 ανδριάντες, έναν για κάθε μέρα του έτους. Το 307 π.Χ. και κατόπιν της κατάληψης της Αθήνας από τον Δημήτριο Α' τον Πολιορκητή κατέφυγε στην Αλεξάνδρεια για να διασωθεί από τη θανατική ποινή που του επιβλήθηκε από τους Αθηναίους. Ο Πτολεμαίος ο Α΄ τον υποδέχθηκε με μεγάλες τιμές και του ανέθεσε την ίδρυση της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας. Έθεσε τα θεμέλια της γραμματικής και της κριτικής φιλολογίας, συνέβαλε με τις συμβουλές του στη μετάφραση των ιερογλυφικών χρονικών της Αιγύπτου και των απόκρυφων ιουδαϊκών βιβλίων. Εξορίστηκε από τον Πτολεμαίο Β'(διάδοχο του Πτολεμαίου Α') και κατέφυγε στην Άνω Αίγυπτο [Bayer].
(13) Ο Χένρυ Μίλλερ (Henry Valentine Miller, 26 Δεκεμβρίου 1891-7 Ιουνίου 1980) ήταν Αμερικανός συγγραφέας του οποίου το έργο άσκησε σημαντική επιρροή στη λογοτεχνία την περίοδο του μεσοπολέμου Το 1939, από το Παρίσι επισκέφθηκε την Ελλάδα, στην οποία διέμεινε για περίπου έξι μήνες. Αυτή την περίοδο επισκέφθηκε την Αθήνα, την Πελοπόννησο αλλά και νησιά της Ελλάδας και γνωρίστηκε με τον Γιώργο Σεφέρη και τον Γιώργο Κατσίμπαλη, από τον οποίο είναι εμπνευσμένος και ο τίτλος του βιβλίου του Κολοσσός του Μαρουσιού. Στο έργο αυτό, που δημοσιεύθηκε το 1941, ο Μίλλερ περιέγραψε το σύντομο διάστημα της παραμονής του στην Ελλάδα μεριμνώντας, παράλληλα, να προβάλει τις σκέψεις και τα επιχειρήματά του για την ευρύτερη σημασία της Ελλάδας [Wikipedia].
(14) Πρόκειται για το ανεξάρτητο ελληνικό τμήμα του παγκόσμιου δικτύου του WWF. Διατηρεί στο ακέραιο την αυτοδιοίκησή του και τη δυνατότητα να διαμορφώνει τις δικές του προτεραιότητες. Ταυτόχρονα συμπορεύεται με το δίκτυο σε ό,τι αφορά τους παγκόσμιους στόχους και τις αρχές λειτουργίας του.Η αποστολή του είναι να οικοδομήσει μέλλον αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης [www, wwf.gr/who-we-are
].
Η δράση του είναι εξαιρετικά πολυδιάστατη και διαμορφώνεται βάσει δύο βασικών στόχων:
Α. Προστασία της βιοποικιλότητας:Με καθημερινό αγώνα για την προστασία οικολογικά ευαίσθητων ειδών και περιοχών και για τη βελτίωση της διαχείρισης του φυσικού περιβάλλοντος.
Β. Μείωση του ανθρώπινου αποτυπώματος:Με προώθηση βιώσιμων λύσεων για τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος, με έμφαση στην κλιματική αλλαγή και τον τρόπο ζωής, στοχεύοντας σε μια ισόρροπη σχέση μεταξύ ανθρώπου και φύσης.
(15) Για τη συμμετοχή στα προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά, αλλά και στα άθλησης & ευεξίας, ήταν απαραίτητα η κράτηση της θέσης στο www.opanda.gr
.
(16) Ο Κήπος του Λουξεμβούργου (Jardin du Luxembourg) είναι ίσως το πιο δημοφιλές πάρκο στο Παρίσι. Συναντάται στον 6ο διαμέρισμα, κοντά στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης. Το πάρκο, είναι έκτασης περίπου 55 στρ. και σχεδιάστηκε το 1612 σε γαλλικό στυλ. Τον 19ο αιώνα, αυτό το ιδιωτικό πάρκο άνοιξε για το κοινό.Στο κέντρο του πάρκου ευρίσκεται οκταγωνική λίμνη, γνωστή ως Grand Bassin, όπου ενοικιάζονται μικρές βάρκες για μια βόλτα στη λίμνη, δημοφιλής δραστηριότητα για παιδιά. Άλλος πόλος έλξης για τα παιδιά είναι το θέατρο μαριονέτας. Γύρω από τη λίμνη σχηματίζονται μονοπάτια, όλα σε γεωμετρικά σχήματα. Πολυάριθμα αγάλματα, καθώς και το άγαλμα της Saint-Geneviève - προστάτιδας του Παρισιού - κοσμούν το πάρκο. Το πάρκο είναι επίσης δημοφιλές μέρος συνάντησης για τους σκακιστές και τους παίκτες Jeux de Boules.
Β. Μείωση του ανθρώπινου αποτυπώματος:Με προώθηση βιώσιμων λύσεων για τη μείωση του οικολογικού αποτυπώματος, με έμφαση στην κλιματική αλλαγή και τον τρόπο ζωής, στοχεύοντας σε μια ισόρροπη σχέση μεταξύ ανθρώπου και φύσης.
(15) Για τη συμμετοχή στα προγράμματα δημιουργικής απασχόλησης για παιδιά, αλλά και στα άθλησης & ευεξίας, ήταν απαραίτητα η κράτηση της θέσης στο www.opanda.gr
(16) Ο Κήπος του Λουξεμβούργου (Jardin du Luxembourg) είναι ίσως το πιο δημοφιλές πάρκο στο Παρίσι. Συναντάται στον 6ο διαμέρισμα, κοντά στο Πανεπιστήμιο της Σορβόνης. Το πάρκο, είναι έκτασης περίπου 55 στρ. και σχεδιάστηκε το 1612 σε γαλλικό στυλ. Τον 19ο αιώνα, αυτό το ιδιωτικό πάρκο άνοιξε για το κοινό.Στο κέντρο του πάρκου ευρίσκεται οκταγωνική λίμνη, γνωστή ως Grand Bassin, όπου ενοικιάζονται μικρές βάρκες για μια βόλτα στη λίμνη, δημοφιλής δραστηριότητα για παιδιά. Άλλος πόλος έλξης για τα παιδιά είναι το θέατρο μαριονέτας. Γύρω από τη λίμνη σχηματίζονται μονοπάτια, όλα σε γεωμετρικά σχήματα. Πολυάριθμα αγάλματα, καθώς και το άγαλμα της Saint-Geneviève - προστάτιδας του Παρισιού - κοσμούν το πάρκο. Το πάρκο είναι επίσης δημοφιλές μέρος συνάντησης για τους σκακιστές και τους παίκτες Jeux de Boules.
1) Bayer Erich (1942), Demetrios Phalereus, der Athener. Stuttgart/Berlin.
2) Brekis Spyros L. Ph.D.; Ιστορία της Νεώτερης Ελλαδάς (History of Modern Greece) (in Greek) (coursebook in the 'History of Modern Greece' course of the University of Athens).
3) Δεμενεγή-Βιριράκη Αικ.(1999), Παλαιά ανάκτορα Αθηνών 1836-1986, έκδοση Τεχνικού Επιμελητηρίου τής Ελλάδας, Αθήνα.
4) Δήμος Αθηναίων (2017),Ζήσε τον Κήπο αλλιώς: ο δήμος Αθηναίων ζωντανεύει τον Εθνικό Κήπο,cityofathens.gr
5) Δοανίδου Ι.Σ., «Η Βασίλισσα Αμαλία και το Αρσάκειο», Δελτίον της Ιστορικής και Εθνολογικής Εταιρείας της Ελλάδος, τομ. ΙΘ':. 153-166
6) Εφημερίδα των Συντακτών (2017),Ο Εθνικός Κήπος αλλιώς, 3.6.2017, efsyn.gr
www.cityofathens.gr/node/30122
7) Ευρωπαϊκός Οργανισμός Περιβάλλοντος, https://www.eea.europa.eu/el
8) Ζαούσης Αλέξανδρος Λ.(2002), Αμαλία και Όθων, Εκδόσεις Ωκεανίδα, Αθήνα.
9) Ζαχαριάδου Ολγα, αρχαιολόγος (2012),Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού-Οδυσσέας, Ρωμαϊκά Λουτρά Ζαππείου http://odysseus.culture.gr/
10) iefimerida (2016), Πόλη-Έρευνα της WWF -Αυτά είναι τα κορυφαία πάρκα σε Αθήνα και 88 ακόμη πόλεις της Ελλάδας [λίστα] (7.7.2016), http://www.iefimerida.gr/news/276862/ayta-einai-ta-koryfaia-parka-se-athina-kai-88-akomi-poleis-tis-elladas-lista
11) Lacroix Richard-Nicolas (2010), Πράσινες Προμήθειες-Ανάπτυξη Μεθοδολογίας, Στρατηγικών και Πολιτικής, Νομική Βιβλιοθήκη, Αθήνα
12) Μαρμαράς Ε., Ράπτη Σ. Σταματίου Ε. (2000), Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς, ΥΠΕΠΘ - Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, Αθήνα.
13) Παπαγεωργίου-Βενετάς Αλέξανδρος (2008), Ο Κήπος της Αμαλίας. Σχεδιασμός, ίδρυση και εξέλιξη του Εθνικού Κήπου της Αθήνας, εκδόσεις Ικαρος. 14) Stamatiou E.(2004),''Land Tenure and Land Relations in Greece’’, in the International Encyclopaedia of Land Tenure, Relations in different countries of the World (4 volumes), Assiduity for publication: Ministry of Agriculture of the Russian Federation/Research Institute of relations of Land and Land Planning of the country (Director:Prof. Vladimir Belenkiy/Academician) Edwin Mellen Press, USA, τ. ΙΙ : 88-199 (in English and Russian).
15) Τσούνης Γρηγόρης (2016),Εθνικός Κήπος:H πράσινη καρδιά της Αθήνας, 12.6.2016,green apple, http://greenapple.gr/2016/06/12
#ΕΛΕΝΗ Ν. ΣΤΑΜΑΤΙΟΥ,
Αρχιτέκτων-Μηχανικός ΕΜΠ, M.Sc. Περιφερειακής Ανάπτυξης, Δρ Πολεοδομίας (PhD, PPhD), τ. Αντιπρόεδρος Συνδέσμου Ελλήνων Περιφερειολόγων
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου