Το Εθνικό Πάρκο Σχινιά - Μαραθώνα

Γενικά
Το Εθνικό Πάρκο Σχινιά στο Μαραθώνα αποτελεί το σημαντικότερο παράκτιο οικοσύστημα της Αττικής. Βρίσκεται στο βορειοανατολικό τμήμα της Αττικής
περίπου 40 χιλιόμετρα από την Αθήνα. Αποτελεί ένα εξαιρετικό φυσικό τοπίο έκτασης 13.840 στρ. (συμπεριλαμβανομένου του θαλάσσιου χώρου) και αποτελείται από την υγροτοπική περιοχή (Μέγα ΄Ελος), τη λοφώδη χερσόνησο της Κυνοσούρας, το λόφο της Δρακονέρας, την περιοχή του δάσους με τις κουκουναριές και τη χαλέπιο πεύκη, την περιοχή της Μακαρίας Πηγής, τον όρμο του Μαραθώνα, το Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμιο και την περιοχή αναψυχής, τουρισμού και κατοικίας.




Αποτελεί σημαντικό φυσικό και οικονομικό πόρο υπερτοπικής σημασίας καθώς κάθε χρόνο προσελκύει χιλιάδες επισκέπτες με σκοπό την αναψυχή (ακτές, κολύμπι, θαλάσσια σπορ), την παρατήρηση των πτηνών και την απόλαυση του τοπίου.

Η ονομασία του τόπου αυτού προέρχεται από τα πολλά σχίνα που εκφύονταν στο δάσος του Σχινιά.

Ο χώρος ταυτίζεται ιστορικά με το πεδίο της Μάχης του Μαραθώνα που διεξήχθη τον Αύγουστο ή τον Σεπτέμβριο του 490 π.Χ, μεταξύ των Ελλήνων (Αθηναίοι και Πλαταιείς) και των Περσών όπου στέφθηκε με επιτυχία κατά την
πρώτη εισβολή των Περσών στην Ελλάδα. Αυτό είναι το μέρος όπου ο περσικός στρατός στρατοπέδευσε και αποτελεί μια πολιτισμικά πλούσια περιοχή της Αττικής. Πάνω από 5.000 χρόνια ελληνικού πολιτισμού εκτυλίχθηκε εδώ.

Το Τρόπαιο της μάχης του Μαραθώνα βρίσκεται σε κοντινή απόσταση από το Εθνικό Πάρκο όπως επίσης και ο αρχαιολογικός χώρος και το μουσείο του Μαραθώνα.

Ίσως το πιο διάσημο αθλητικό γεγονός σε όλο τον κόσμο είναι ο Κλασικός Μαραθώνιος Αθηνών που πραγματοποιείται κάθε χρόνο, συνήθως το φθινόπωρο.

Πέρυσι στον Κλασικό Μαραθώνιο Αθηνών, ο οποίος πραγματοποιήθηκε στις 11 Νοεμβρίου, συμμετείχαν περίπου 26.000 άτομα διαφόρων ηλικιών, οι οποίοι έτρεξαν τον αγώνα 42 χιλιομέτρων από τον Μαραθώνα στο Παναθηναϊκό Στάδιο. Ο μαραθώνιος είναι ίσως το μοναδικό άθλημα στον κόσμο, στον οποίο η συμμετοχή έχει μεγαλύτερη αξία από την ίδια τη νίκη. O πιο ισχυρός αντίπαλος του κάθε δρομέα δεν είναι ο δρομέας δίπλα του, αλλά ο εαυτός του.
Ιστορικό
Οι αλλαγές που έχουν σημειωθεί στην περιοχή του Σχινιά, από την δεκαετία του 1920 μέχρι σήμερα, λόγω των ανθρωπογενών πιέσεων είναι σημαντικές. Η επί πολλά χρόνια ανάπτυξη ασύμβατων και οχλουσών χρήσεων, καθώς και η έλλειψη συγκροτημένου προγράμματος προστασίας του οικοσυστήματος οδήγησαν σε σταδιακή υποβάθμιση των οικολογικών χαρακτηριστικών του, ειδικότερα στην συρρίκνωση και αλλοίωση του υγροτόπου, στην έλλειψη αναγέννησης του δάσους και στον κατακερματισμό των φυσικών περιοχών, με εξαίρεση την Κυνοσούρα. Η πρώτη μεγάλη επέμβαση στο οικοσύστημα έγινε το 1923 όπου κατασκευάστηκε κανάλι για τη διοχέτευση των νερών της Μακαρίας πηγής απευθείας μέσα στη θάλασσα, με αποτέλεσμα τη μη εισροή στον υγρότοπο του γλυκού νερού. Παρά την υποβάθμιση του, ο ημιαποξηραμένος υγρότοπος εξακολούθησε να δέχεται δεκάδες είδη πουλιών έστω και εποχιακά και επομένως η περιοχή δεν έχασε ποτέ την οικολογική της αξία. Στη συνέχεια ακολούθησε η κατασκευή και άλλων αντιπλημμυρικών έργων, με σκοπό την αποστράγγιση μέρους του υγροτόπου για την εκμετάλλευση του ως αγροτική αλλά και ως οικιστική έκταση.

Η πρώτη προσπάθεια για οικοπεδοποίηση έγινε το 1923 όπου παραχωρήθηκε μια πεδινή έκταση μεταξύ του δάσους και του υγροτόπου σε πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία. Η περιοχή αυτή σήμερα ονομάζεται οικισμός Σχινιά. Από τη δεκαετία του 1960 και μετά η οικοπεδοποίηση προχώρησε με μεγαλύτερους ρυθμούς, με αποτέλεσμα τη δημιουργία του οικισμού των Δικαστών και Εισαγγελέων αλλά και των Δικαστικών Υπαλλήλων.

Στο μεταξύ από τη δεκαετία του 1970 και μετά, οι περιβαλλοντικές οργανώσεις αρχίζουν να μελετούν την περιοχή του Σχινιά και να ανακαλύπτουν την οικολογική της αξία και να ενδιαφέρονται για την προστασία της.

Παρόλα αυτά οι προσπάθειες τους δεν αποφέρουν ιδιαίτερα αποτελέσματα αφού ο χώρος χρησιμοποιείται για πλήθος δραστηριοτήτων όπως η εγκατάσταση της Αμερικανικής βάσης τηλεπικοινωνιών και το αεροδρόμιο που υποβαθμίζουν την περιοχή. Άλλοι παράγοντες υποβάθμισης είναι η λαθροθηρία, η παράνομη αμμοληψία και η λαθραία ρίψη μπαζών και σκουπιδιών. Μετά όμως από πολλές προσπάθειες η περιοχή του Σχινιά εντάσσεται στον κατάλογο του προγράμματος Corine στα τέλη της δεκαετίας του ’80 και στον Επιστημονικό Κατάλογο του δικτύου Natura 2000 τη δεκαετία του ’90.

Κατά την περίοδο που η χώρα μας διεκδικεί του Ολυμπιακούς Αγώνες της Αθήνας, η επιτροπή διεκδίκησης κάνει γνωστό ότι προτείνει να κατασκευαστεί στο Σχινιά το Ολυμπιακό Κωπηλατοδρόμιο χωρητικότητας 14.000 θέσεων. Ως χώρο επιλέγει τον ημιαποξηραμένο υγρότοπο και εκτός από το μήκους 2.200 μ. Κωπηλατοδρόμιο προβλέπει και χώρο στάθμευσης για 5.000 αυτοκίνητα. Μπροστά σε αυτόν τον κίνδυνο η εταιρεία Προστασίας της Φύσης έστειλε μια επιστολή στην τότε πρόεδρο της επιτροπής διεκδίκησης κα Γιάννα Αγγελοπούλου όπου επεσήμαινε την οικολογική αξία της περιοχής. Η επιτροπή θορυβημένη, ανέθεσε σε μελετητικό γραφείο τη μελέτη έτσι ώστε να προτείνει εναλλακτικές λύσεις με δεδομένο ότι το Κωπηλατοδρόμιο θα έπρεπε σίγουρα να γίνει στην περιοχή του Σχινιά γιατί ήταν ο μόνος τόπος κοντά στην Αθήνα με τόσο πολύ γλυκό νερό. Τελικά το ΥΠΕΧΩΔΕ επέλεξε τη λύση ίδρυσης του Εθνικού Πάρκου Σχινιά με Προεδρικό Διάταγμα (Π.Δ., 2000) το 2000 τοποθετώντας το Κωπηλατοδρόμιο και τον περιβάλλοντα χώρο στη Ζώνη Β1, ενώ στη Ζώνη Α περιλαμβάνονταν το παραθαλάσσιο δάσος, η χερσόνησος της Κυνόσουρας, ο υγροβιότοπος, ο όρμος του Σχινιά και η περιοχή των πηγών Μεγάλη και Μικρή Μακαρία. Το σχέδιο διαχείρισης και ο κανονισμός λειτουργίας εγκρίθηκαν το 2001 (ΚΥΑ, 2001) ενώ το κράτος προχώρησε και ένα βήμα πιο πέρα ιδρύοντας τον Φορέα Διαχείρισης του Εθνικού Πάρκου του Σχινιά (ΦΟΔΕΠΑΣΜ - ιδρύθηκε με Π.Δ. το 2002)

Το Ολυμπιακό Κέντρο χωροθετήθηκε στη δυτική πλευρά του υγροτόπου του Σχινιά. Προηγήθηκε η εξαντλητική εξέταση 5 εναλλακτικών λύσεων χωροθέτησης του έργου στην περιοχή του Σχινιά (ENVECO, 2000), με κριτήρια τόσο περιβαλλοντικά όσο και αθλητικά. Η γενική διάταξη του χώρου προβλέπει χωροθέτηση του κύριου αγωνιστικού στίβου (2.222 μ.) σε οξεία γωνία περίπου 20° με την υπάρχουσα τεχνητή τάφρο αποστράγγισης των νερών της Μακαρίας πηγής στη θάλασσα. Ο δευτερεύων στίβος έχει στραφεί λίγο, σε ελαφρά απόκλιση ως προς τον κύριο αγωνιστικό στίβο, ώστε να αναιρεθεί το γραμμικό σχήμα του συνόλου και να δημιουργηθεί ένας πιο φυσικός ενδιάμεσος χώρος. Η συνολική υδάτινη επιφάνεια έχει έκταση 750 στρ. ενώ το σύνολο της έκτασης που καταλαμβάνει το έργο είναι 1.230 στρ. Οι κύριοι και βοηθητικοί χώροι εξυπηρέτησης έχουν αναπτυχθεί σ’ ένα μικρό νησί της λίμνης (75 στρ.) στα νότια των στίβων. Η διατομή των στίβων είναι χωμάτινη και τα πρανή τους έχουν κλίση 1:8. Ανάμεσα στους δύο στίβους, μια επιμήκης λωρίδα γης εκτείνεται παράλληλα με τον άξονά τους, με κατεύθυνση από βορρά προς νότο και αποτελεί το μεταξύ τους φυσικό όριο. Για την τροφοδοσία των στίβων με νερό, μέσω ανοικτής ανεπένδυτης τάφρου τραπεζοειδούς διατομής, χρησιμοποιείται η Μακάρια πηγή. Στην ανατολική πλευρά του βοηθητικού στίβου έχουν κατασκευαστεί υπερχειλιστές, για την κίνηση του νερού προς τον υγρότοπο. Έτσι επιτυγχάνεται η μερική επαναφορά του υγροτόπου του Σχινιά στην προ της αποστράγγισης του 1923 κατάσταση, με σταθερή τροφοδοσία του υγροτόπου από τη Μακαρία πηγή.

Τα αντισταθμιστικά οφέλη που δόθηκαν υπέρ του φυσικού περιβάλλοντος έναντι της κατασκευής του Κωπηλατοδρομίου στο οικοσύστημα ήταν:
- Η αποκατάσταση της φυσικής ροής του νερού, η ουσιαστική άρση της αποξήρανσης που είχε ξεκινήσει το 1923, η δημιουργία μιας νέας, σχεδόν φυσικής λίμνης.
- Η οριστική απομάκρυνση του αεροδρομίου.
- Η εγκατάσταση σύγχρονου αυτόματου συστήματος πυρόσβεσης στο δάσος, με αποθήκη νερού το Κωπηλατοδρόμιο.
- Η αποξήλωση των παλιών στρατιωτικών εγκαταστάσεων της αμερικανικής βάσης, η απορρύπανση και αποκατάσταση του φυσικού εδάφους που κατελάμβαναν.
- Η ίδρυση Εθνικού Πάρκου για την αποτελεσματική προστασία και οργάνωση του χώρου όπως και προαναφέρθηκε.

Τα αποτελέσματα του έργου κρίνονται ως πολύ θετικά για το φυσικό περιβάλλον. Η παροχέτευση νερού της Μακαρίας πηγής αυξάνει πολύ την διαθέσιμη ποσότητα και μειώνει την αλατότητα του νερού στον υγροτόπο, με θετικές επιπτώσεις στην κατάσταση της ορνιθοπανίδας, πιθανώς δε και του πευκοδάσους. Η άρση ορισμένων πιέσεων ενισχύει την φυσικότητα των υπαρχόντων οικοσυστημάτων, ενώ ταυτόχρονα δημιουργούνται προϋποθέσεις για αύξηση της βιοποικιλότητας και ανάπτυξη ενός λιμναίου οικοσυστήματος με οικολογικό ενδιαφέρον. Ένα χρόνο μετά την κατασκευή του Κωπηλατοδρομίου, ο περιβάλλον χώρος άρχισε να αναβαθμίζεται σταδιακά με αύξηση των πληθυσμών της ορνιθοπανίδας. Ο υγρότοπος εμφανίζει πλέον πολύ νερό τον χειμώνα και μεγάλος αριθμός πουλιών τον επισκέπτεται ή παραμένει μονίμως εκεί.
Sxinias2.jpg
https://el.wikipedia.org
Σκοπός του Φορέα Διαχείρισης
α. Η μέριμνα για την εφαρμογή του από 22.6.2000 π.δ/τος (ΦΕΚ Δ'395) "Χαρακτηρισμός χερσαίων και θαλάσσιων περιοχών του Σχινιά-Μαραθώνα Αττικής ως Εθνικού Πάρκου" και του κανονισμού Διαχείρισης και Λειτουργίας.
β. Η ευαισθητοποίηση των κατοίκων και φορέων της περιοχής, για την εξασφάλιση της ενεργού συμμετοχής τους στο πρόγραμμα διατήρησης της περιοχής, με ενημερωτικές εκστρατείες και διαφημιστικές προβολές στην Ελλάδα και το εξωτερικό.
γ. Ο συντονισμός των εμπλεκόμενων φορέων για την αποτελεσματική προστασία και διαχείριση της περιοχής του Εθνικού Πάρκου.
δ. Ο έλεγχος των δραστηριοτήτων και λειτουργιών αναψυχής στην περιοχή του Εθνικού Πάρκου.
ε. Η ενημέρωση και ευαισθητοποίηση φυσικών ή νομικών προσώπων που ασκούν παραγωγικές δραστηριότητες εντός του Πάρκου ή εκτός αυτού που επηρεάζουν ή μπορεί να επηρεάσουν την διατήρηση και προστασία του Εθνικού Πάρκου.
στ. Η παρακολούθηση και η πλήρης καταγραφή των βιοτικών και αβιοτικών παραμέτρων του φυσικού περιβάλλοντος σύμφωνα με τις αρχές που τίθενται στην ειδική περιβαλλοντική μελέτη και στην διαχειριστική μελέτη του βιότοπου του Σχινιά.
Για την εκπλήρωση των σκοπών του ο ΦΟ.Δ.Ε.ΠΑ.Σ.Μ
α. προβαίνει σε όλες τις ενέργειες ή δράσεις που είναι αναγκαίες για την αναβάθμιση, διατήρηση και αποτελεσματική προστασία του φυσικού περιβάλλοντος του Εθνικού Πάρκου.
β. μεριμνά για την υλοποίηση του προγράμματος παρακολούθησης των ποιοτικών και ποσοτικών χαρακτηριστικών των αβιοτικών και βιοτικών παραμέτρων που προτείνεται στην εγκεκριμένη διαχειριστική μελέτη του βιότοπου.
γ. προβαίνει στην εκτέλεση προγραμμάτων και την εκπόνηση μελετών (όπως τεχνικών, οικονομικών, νομικών, αγοράς, σκοπιμότητας) για λογαριασμό του ή σε συνεργασία με διεθνείς οργανισμούς και ιδιαίτερα με την Ευρωπαϊκή 'Ενωση.
δ. παρέχει σε τρίτους τεχνικές υπηρεσίες, τεχνικές πληροφορίες και κάθε είδους συμβουλές ή ενημέρωση σε αντικείμενα σχετικά με την κατάσταση και λειτουργία του Εθνικού πάρκου.
ε. οργανώνει ή συμμετέχει σε σεμινάρια,εκπαιδευτικά προγράμματα,συνέδρια,συναντήσεις με σκοπό την ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση του κοινού σε ζητήματα προστασίας και διαχείρισης του περιβάλλοντος.
στ. επιδιώκει τη συνεργασία με φορείς (πανεπιστήμια,ερευνητικά κέντρα,οργανισμούς,επιχειρήσεις) ή φυσικά πρόσωπα και αναλαμβάνει το συντονισμό κοινών δραστηριοτήτων.
ζ. προβαίνει σε κάθε άλλη ενέργεια αναγκαία για την επίτευξη των σκοπών του σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 15 του ν. 2742/99 (Α'207).
  

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου